อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลิ
อเหตุกจิต
อุเปกฺขาสหคต จกฺขุวิฃฺฃาณํ,
ตถา
โสตวิฺาณ ฆานวิฺาณ ชิวฺหาวิฺาณ ทุกฺขสหคต
กายวิฺาณ อุเปกฺขาสหคต
สมฺปฏิจฺฉนฺน[๑], ตถา สนฺตีรณฺเจติ อิมานิ
สตฺตปิ อกุสลวิปากจิตฺตานิ นาม.
อิมานิ
จิตฺตานิ จิตเหล่านี้ สตฺตปิ แม้ ๗ ดวง อิติ คือ
จกฺขุวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยจักขุปสาท อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขา-เวทนา [จ ดวงหนึ่ง], โสตวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยโสตปสาท [จ ดวงหนึ่ง], ฆานวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยฆานวิญญาณ [จ ดวงหนึ่ง], ชิวฺหาวิฃฺฃาณํ จิตที่อาศัยชิวหาปสาท [จ ดวงหนึ่ง] ตถา [อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา]เช่นเดียวกัน
กายวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยกายปสาท ทุกฺขสหคตํ เกิดร่วมกับทุกขเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
สมฺปฏิจฺฉนฺนํ
สัมปฏิจฉันนจิต อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
สนฺตีรณํ
จ และสันตีรณจิต อีกดวงหนึ่ง ตถา [อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา] เช่นเดียวกัน
อกุสลวิปากจิตฺตํ นาม ชื่อว่า
จิต คือ อกุสลวิบาก.
อุเปกฺขาสหคต จกฺขุวิฺาณ, ตถา โสตวิฺาณ ฆานวิฺาณ ชิวฺหาวิฺาณ สุขสหคต
กายวิฺาณ อุเปกฺขาสหคต
สมฺปฏิจฺฉนฺน โสมนสฺสสหคต สนฺตีรณ อุเปกฺขาสหคต
สนฺตีรณฺเจติ อิมานิ อฏฺปิ กุสลวิปากาเหตุกจิตฺตานิ นาม ฯ
อิมานิ
จิตฺตานิ จิตเหล่านี้ อฏฺฅปิ แม้ ๘ ดวง อิติ คือ
จกฺขุวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยจักขุปสาท อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา [จ ดวงหนึ่ง], โสตวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยโสตปสาท [จ ดวงหนึ่ง], ฆานวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยฆานวิญญาณ (จ อีกดวงหนึ่ง), ชิวฺหาวิฃฺฃาณํ
จิตที่อาศัยชิวหาปสาท [จ ดวงหนึ่ง] ตถา [อุเปกฺขาสหคตํ
เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา]
เช่นเดียวกัน
กายวิฃฺฃาณํ จิตที่อาศัยกายปสาท สุขสหคตํ เกิดร่วมกับสุขเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
สมฺปฏิจฺฉนฺนํ
สัมปฏิจฉันนจิต อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
สนฺตีรณํ
สันตีรณจิต อุเปกฺขาสหคตํ
เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
จ
และ สนฺตีรณํ สันตีรณจิต โสมนสฺสสหคตํ เกิดร่วมกับโสมนัสเวทนา ดวงหนึ่ง
กุสลาเหตุกวิปากจิตฺตํ นาม ชื่อว่า จิตคืออเหตุกกุสลวิบาก
อุเปกฺขาสหคต ปฺจทฺวาราวชฺชน, ตถา
มโนทฺวาราวชฺชน โสมนสฺสสหคต หสิตุปฺปาทจิตฺตฺเจติ อิมานิ
ตีณิปิ อเหตุกกฺริยาจิตฺตานิ
นาม ฯ
อิมานิ
จิตฺตานิ จิต นี้ ตีณิปิ แม้ ๓ ดวง อิติ คือ
ปฃฺจทวาราวชฺชนจิตฺตํ
ปัญจทวาราวัชชนะ อุเปกฺขาสหคตํ
เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา [จ ดวงหนึ่ง]
มโนทวาราวชฺชนจิตฺตํ
มโนทวาราวัชชนะ ตถา [อุเปกฺขาสหคตํ เกิดร่วมกับอุเบกขาเวทนา เช่นกัน จ ดวงหนึ่ง]
จ
และ หสิตุปฺปาทจิตฺตํ หสิตุปปาทจิต
โสมนสฺสสหคตํ เกิดร่วมกับโสมนัส-เวทนา ดวงหนึ่ง
อเหตุกกฺริยาจิตฺตํ นาม ชื่อว่า อเหตุกิริยาจิต.
อิจฺเจว สพฺพถาปิ
อฏฺารส อเหตุกจิตฺตานิ สมตฺตานิ.
อเหตุกจิตฺตานิ อเหตุกจิต อฏฺฅารส
๑๘ สมตฺตานิ จบบริบูรณ์ สพฺพถาปิ ทุกประการ อิติ เอวํ ด้วยประการฉะนี้แล.
สตฺตากุสลปากานิ ปฺุปากานิ อฏฺธา
กฺริยาจิตฺตานิ ตีณีติ อฏฺารส อเหตุกา.
อเหตุกา
อเหตุกจิต สิยา พึงมี อฏฺฅารส ๑๘ อิติ คือ อกุสลปากานิ
อกุศลวิบาก สตฺต ๗ ปุฃฺฃปากานิ อเหตุกกุศลวิบาก อฏฺฅธา ๘ กฺริยาจิตฺตานิ อเหตุกกิริยา ตีณิ ๓
*****
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น