อภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ ๒ จบอกุศลเจตสิก

ทุติโย ปริจฺเฉโท

ปริจฺเฉโท ปริจเฉท ทุติโย ที่ ๒ มยา อันข้าพเจ้า วุจฺจเต จะกล่าว.

(อกุสลเจตสิก)

            โมโห  อหิริกํ  อโนตฺตปฺปํ  อุทฺธจฺจํ  โลโภ  ทิฏฺฐิ มาโน  โทโส  อิสฺสา  มจฺฉริยํ  กุกฺกุจฺจํ  ถีนํ  มิทฺธํ  วิจิกิจฺฉา  เจติ จุทฺทสิเม  เจตสิกา  อกุสลา  นาม  ฯ

            เจตสิกา เจตสิก จุทฺทส ๑๔ ดวง อิเม เหล่านี้ อิติ คือ

            โมโห จ โมหะ ธรรมชาติที่หลง คือปิดบังความจริงของอารมณ์

            อหิริกํ จ อหิริกะ ธรรมชาติไม่ละอายแต่บาป

            อโนตฺตปฺปํ จ อโนตัปปะ ธรรมชาติไม่เกรงกลัวแต่บาป

            อุทฺธจฺจํ จ อุทธัจจะ ธรรมชาติฟุ้งซ่านในอารมณ์

            โลโภ จ โลภะ ธรรมชาติที่อยากได้และติดใจในอารมณ์

            ทิฏฺฅิ จ ทิฏฐิ ธรรมชาติที่เห็นผิด ละสภาวะตามเป็นจริงแห่งอารมณ์

            มาโน จ มานะ ธรรมที่ถือตัวว่าเราดีกว่าเขาเป็นต้น

            โทโส จ โทสะ ธรรมชาติที่หยาบคาย ประทุษร้ายในอารมณ์

            อิสฺสา จ อิสสา ธรรมชาติที่ริษยา ไม่พอใจในสมบัติหรือคุณความดีของผู้อื่น

            มจฺฉริยํ จ มัจฉริยะ ธรรมชาติที่ตระหนี่ทรัพย์สมบัติหรือคุณความดีของตน

            กุกฺกุจฺจํ จ กุกกุจจะ ธรรมชาติที่เดือดร้อนถึงทุจริตที่ได้ทำแล้วและสุจริตที่ยังไม่ได้ทำ       

            ถีนํ จ ถีนะ ธรรมชาติที่ทำให้จิตท้อถอยจากอารมณ์

            มิทฺธํ จ มิทธะ ธรรมชาติที่ทำให้นามขันธ์ ๓ ท้อถอยจากอารมณ์  

            วิจิกิจฺฉา จ  และวิจิกิจฉา ธรรมชาติที่ลังเลสงสัยในพระรัตนตรัยเป็นต้น

            อกุสลา นาม ชื่อว่า อกุสลเจตสิก.